In juni 2018 is de gaswet veranderd en is een verplichte gasaansluiting komen te vervallen. Jarenlang was de keuze voor een installatie duidelijk: een gasketel. Maar nu de gasketel niet meer is toegestaan moet er gekozen worden voor een andere manier van verwarmen. Veel opdrachtgevers en architecten beschikken nog over onvoldoende kennis om een keuze te maken voor een alternatieve verwarmingsinstallaties en verzuipen in het aanbod op de markt. Wat is nou een goede warmtepomp en wat is er waar van al die negatieve verhalen die de media worden genoemd? Waar moet je op letten en welk mogelijkheden zijn er allemaal? In deze blog over het maken van een installatiekeuze willen we dieper duiken in het maken van een keuze voor een warmtepomp.
Verschillende typen warmtepompen
Er zijn twee verschillende soorten warmtepompen: de luchtwarmtepomp en de bodemwarmtepomp. De naam van het type installatie zegt eigenlijk al waar de installatie de energie vandaan haalt: uit de lucht en uit de bodem. Beide systemen zijn een stuk efficiënter in het produceren van warmte dan bijvoorbeeld een gasketel. Om een vergelijking te maken met de gasketel, produceert een gasketel 107% aan warmte wat er aan energie in gaat. Een luchtwarmtepomp produceert 400% aan warmte en een bodemwarmtepomp 500% warmte wat er aan energie in gaat. De warmtepomp is dus vele malen efficiënter dan de traditionele gasketel.
Luchtwarmtepomp
De luchtwarmtepomp bestaat uit 2 hoofd onderdelen, namelijk een buitenunit en een binnenunit. Een warmtepomp werkt als een omgekeerde airco. De buitenunit haalt warmte uit de buitenlucht en transporteert dit naar de binnenunit die dit vervolgens afgeeft aan het verwarmingssysteem van de woning zoals vloerverwarming. In de buitenunit zit een compressor die een koudemiddel samendrukt zodat deze van gasvorm naar vloeibaar wordt gebracht. Bij deze fase wisseling komt er energie vrij. Deze energie wordt via geïsoleerde leidingen getransporteerd naar de binnenunit. Via een warmtewisselaar wordt de energie afgegeven aan water wat vervolgens wordt rondgepompt in het vloerverwarmingscircuit op aanvraag van de thermostaat. Belangrijk bij de aanschaf van een luchtwarmtepomp is dat je de buitenunit ergens kwijt moet aan je huis of in je tuin. Dit kan een ontsierend effect hebben op het ontwerp van de woning. Op de markt komen steeds meer verbloemingskappen voor de buitenunit die ook geluid isoleren.
Bodemwarmtepomp
De bodemwarmtepomp maakt gebruik van bodembronnen. Deze bevinden zich op zo’n 80 tot 125 meter diep. Koelmiddel wordt via de bronnen in de grond opgewarmd en naar de binnenunit getransporteerd. De bodemwarmtepomp heeft dus geen buitenunit. De werking in de binnenunit is vergelijkbaar met de luchtwarmtepomp. De temperatuur van de bodembron is een stuk hoger dan de buitenlucht is en ook een stuk constanter. Hierdoor is een bodemwarmtepomp efficiënter dan een luchtwarmtepomp. De temperatuur op 80 meter diep ligt tussen de 10°C en de 12°C. Naast verwarmen is het ook eenvoudig en nagenoeg gratis om met een bodemwarmtepomp te koelen in de zomer. Het koude middel wordt dan door het vloerverwarmingssysteem gepompt waardoor de ruimte kan worden gekoeld. Het is niet vergelijkbaar met een airco, maar het is een topkoeling. Het haalt de ergste oververhitting uit de woning. Het brengt de ruimtetemperatuur met een 4 tal graden naar beneden.
Waar moet je op letten?
Op de markt zijn verschillende merken luchtwarmtepompen verkrijgbaar en allemaal beloven ze een energiezuinige installatie die fantastische prestaties levert. De luchtwarmtepompen zijn in twee groepen in te delen: warmtepompen die specifiek gemaakt zijn om warmte te genereren zoals een Stiebel Eltron of een Nibe en airco’s die omgebouwd zijn om warmte te genereren ook wel aircowarmtepomp genoemd.
Aircowarmtepomp
De aircowarmtepomp is over het algemeen de goedkopere warmtepomp en zoals wel vaker het geval is, is goedkoop duurkoop. Het grootste probleem met dit type is dat deze een lager opwekkingsrendement hebben en vermogensverlies in hele koude perioden, precies wanneer je het nodig hebt. Dit probleem ontstaat op het moment dat het gaat vriezen. Aan de achterkant wordt lucht aangezogen, afgekoeld en aan de voorzijde weer uitgeblazen. In de koude periode komt het regelmatig voor dat de buitenunit dichtvriest door condensatie van de lucht. Er moet dan een ontdooistand worden ingeschakeld om de unit weer vrij te maken. Dit kost energie en vermogensbeperking. Naast het vermogensverlies en slechter rendement maken deze installaties meer geluid dan de warmtepomp die is gemaakt om warmte te maken. Vooral in de periode dat de aircowarmtepomp harder moet werken maakt deze meer geluid.
COP waarde
Het rendement van de warmtepomp wordt uitgedrukt in COP. COP staat voor coëfficiënt of performance en wordt in verkoopbrochures volgens de norm op 7°C getest bij een aanvoer temperatuur van 35°C. 7°C is de gemiddelde stooktemperatuur per jaar. Naarmate de temperatuur daalt wordt het voor alle warmtepompen moeilijker om energie uit de lucht te halen. Vraag bij het uitzoeken van een warmtepomp altijd naar de COP waarde van 2°C en -2°C. Ook het vermogen bij deze temperaturen is dan interessant. De goede warmtepompen zullen zich dan onderscheiden van de slechte. Als deze voor handen is kan je aan de SCOP waarde (S van season) aflezen wat de warmtepomp gedurende een geheel jaar aan vermogen en rendement heeft. Is deze er niet dan kan je op basis van het energielabel ook een hoop zien.
Balans
Bij de bodemwarmtepomp is het belangrijk dat er een goede balans plaats vindt tussen koude en warmte in winter en zomer. In de winter wordt er warmte uit de bodem gehaald en koude teruggebracht en in de zomer wordt er warmte opgeslagen in de bodem en koude onttrokken. Is deze balans niet goed dan kan het voorkomen dat er vermogensproblemen ontstaan of dat de bodembron kan bevriezen. Als dat gebeurd zijn de bronnen niet meer bruikbaar en is er een groot probleem. De bronnen afstemmen op het vermogen van de installatie en koelen in de zomer zijn essentieel voor een goede balans voor een bodemwarmtepomp.
Pas op met overdimensioneren!
Installateurs zijn gewend om een veiligheidsmarge in te bouwen in het vermogen. Ze zullen eerder een grotere installatie kiezen dan dat ze een iets te kleine installatie zullen installeren. Bij een Cv ketel is dit allemaal geen probleem. Bij een monoblok luchtwarmtepomp ligt dit echter anders. Deze warmtepomp werkt met een compressor die het meest optimaal werkt als deze continu door blijft snorren. Bij een overgedimensioneerde installatie kan het voorkomen dat een installatie te veel aan en afslaat. Voor het rendement en vermogen van de installatie maakt dit niks uit. De levensduur van de installatie wordt hierdoor beïnvloed. Doordat de warmtepomp continu aan en af slaat door een overcapaciteit slijt de compressor en andere onderdelen sneller waardoor een warmtepomp bijvoorbeeld geen 20 maar 10 jaar mee gaat. Een warmtepomp werkt het beste door het aan en af slaan te beperken tot een minimum en de warmtepomp gedurende de dag zijn buffer weer aan te vullen. Een kleine ondercapaciteit wordt opgevangen door een elektrisch verwarmingsspiraal die voldoende vermogen heeft om aan de warmtevraag te voldoen. Het zal nooit voorkomen dat er geen warmwater is, wat een angst is bij veel klanten. Een split luchtwarmtepomp werkt dit weer anders omdat deze modulair ingeregeld kan worden. Deze luchtwarmtepomp regelt zelf het toerental en zal op het moment dat er minder vraag is ook minder hard gaan draaien. Hierdoor blijft de compressor continu in beweging en schakelt niet aan en uit. Ook hier geldt pas op met overdimesioneren.
Kan ik ook een warmtepomp toepassen in een bestaand woonhuis?
Ja een warmtepomp kan ook geïnstalleerd worden in een bestaande woning. Belangrijk is dat er dan wel een aantal zaken aangepast moeten worden om de woning warmtepompproof te maken.
Isolatie
Belangrijkste is dat de woning beter wordt geïsoleerd. Een warmtepomp werkt door middel van lage temperatuurverwarming. Slecht geïsoleerde muren, vloeren en daken kunnen voor een koude val zorgen die slecht opgevangen kunnen worden door lage temperatuurverwarming. De eerste stap is dus het huis goed isoleren. Hier valt te denken aan HR++ beglazing, vloer- dak- en gevelisolatie met een minimum van Rc = 2,5 à 3 en het afdichten van grote naden en kieren.
Afgiftesysteem
Een tweede punt is het aanpassen van het afgiftesysteem van de verwarming. Radiatoren zijn geschikt voor hoge temperatuurverwarming (55 a 60°C) maar niet voor lage temperatuurverwarming (30 a 35°C). Als de radiatoren niet worden vervangen is er bij lage temperatuurverwarming minder vermogen beschikbaar en is de woning niet warm te krijgen. Vloerverwarming is een voorbeeld voor lage temperatuurverwarming. Mocht vloerverwarming niet mogelijk zijn dan kan lage temperatuurconvectoren een alternatief bieden voor de vloerverwarming.
Opstelplaats warmtepomp
De installatieruimte moet voldoende groot zijn om een warmtepomp te plaatsen. Ook moet de vloer voldoende gewicht kunnen dragen omdat een warmtepomp vaak een boilervat heeft. Om de installatie goed te kunnen onderhouden en plaatsen is er tussen de 4 en 6 m² nodig voor de technische ruimte. Bij plaatsing van een buffervat is het raadzaam om 6 tot 8 m² te reserveren.
Wat kost een warmtepomp?
De prijzen van een warmtepomp (incl. btw) liggen tussen de €12.000,- en €23.000,- en voor een aircowarmtepomp tussen de €6.000,- en €13.000,- geheel afhankelijk van de warmtevraag. Voor de installatie moet rekening gehouden worden dat hier +/- €1.500,- tot €2.500,- bij komt. Prijs tussen een bodem en een luchtwarmtepomp verschillen niet veel in installatie. Wel moet er rekening gehouden worden met de bodemwarmtepomp dat er geld gespendeerd moet worden voor het maken van de bronnen. Prijs voor het maken van een vrijstaande woning is afhankelijk van het vermogen en ligt ergens tussen de €4.000,- en €10.000,-
Energieadvies op Maat
PH bouwadvies heeft een traject waarin we verschillende installaties met elkaar kunnen vergelijken: het Energieadvies op maat. Over een tijdsbestek van 20 jaar kunnen we de meest efficiënte installatie voor de ontworpen woning vergelijken. Naast vergelijken van installaties kunnen we ook onderzoeken of meer isolatie, triple glas of verbetering van de infiltratie een goede investering is. Meer informatie over de warmtepompen of over het Energieadvies op maat? Neem dan contact met ons op!
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
PH Bouwadvies volgt de ontwikkelingen van nieuwe bouwwet-en regelgeving op de voet. Wil je ook op de hoogte blijven van wat er gebeurt? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief.