Stikstofproblemen, de kranten staan er vol mee! De nadruk ligt vooral op de agrarische sector, maar waarom mogen wij niet bouwen? In deze blog schijnen we het licht op de stikstofproblematiek en hoe dit de bouwsector raakt. Welke invloed heeft de bouw op de Natura2000 gebieden? Hoe zit het nou precies en wat is er allemaal mogelijk?
Wat is stikstof en waarom is het een probleem voor de bouwsector?
Stikstof is overal om ons heen. 78% van de lucht bestaat uit stikstof. Stikstof vormt pas een probleem als deze een reactie aan gaat met een andere stof. Stikstofdioxide (NOx) ontstaat door een reactie met zuurstof bij verbranding. Dat gebeurt bijvoorbeeld met een auto, gasketel of industrie. Ammoniak (NH3) ontstaat doordat stikstof reageert met waterstof. Dit komt vrijkomt bij mest van de agrarische sector. Deze 2 stoffen zorgen voor het stikstofprobleem.
Stikstofproblemen en de schade aan de natuur
De stoffen alleen zijn in beperkte maten niet schadelijk voor de natuur, maar in grotere hoeveelheden zorgen deze stoffen voor problemen. Bepaalde plantensoorten groeien juist heel goed op deze stoffen, waardoor andere minder kans krijgen om te groeien of zelfs sterven. Hierdoor is er minder aanbod van diverse planten, waardoor insecten en andere dieren een beperkter voedselaanbod krijgen en daardoor afwijkingen ontwikkelen of zelfs sterven. Stikstofdioxide zorgt voor zuurdere regen, wat ervoor zorgt dat de PH-waarde van de grond daalt. Ook dit heeft effect op de biodiversiteit.
Stikstofproblemen bestaan al veel langer
Stikstofproblemen speelt al enkele jaren en wij krijgen daar nu (pas) de rekening van gepresenteerd. Het probleem is al die jaren vooruitgeschoven naar een volgend kabinet. Je kan het stikstofprobleem zien als een emmer met water waar een klein gat onderin zit die onder een lopende kraan staat. De natuur breekt stikstof af, maar er komt telkens meer stikstof bij dan dat het kan afbreken. Op een gegeven moment is de emmer vol en dreigt deze over te lopen. De volle emmer hebben we nu bereikt en er ontstaat schade aan de natuur als we niet stoppen met het vergroten van de stikstofuitstoot.
Het verschil in uitstoot tussen stikstofdioxide (NOx) en ammoniak (NH3). Het linker plaatje zorgt nog wel eens voor verwarring op social media.(Bron KNMI/TNO)
Nieuwe stikstofregelgeving
In juli 2015 is de PAS (Programma Aanpak Stikstof) in het leven geroepen. Hierin is er een beperking opgelegd aan de uitstoot van stikstof. De grenswaarde voor de stikstofuitstoot dat in een natuurgebied mocht terechtkomen was (0,05 mol/ha/jaar). Als stelregel gold een afstand tot het natuurgebied van 5 km of dit wel of niet berekend hoeft te worden. In mei 2019 is de PAS komen te vervallen en zijn er nieuwe Europese richtlijnen en regels waarin de gebruiksfase en de bouwfase berekend moeten worden. Een versoepeling van de stikstofregelgeving voor de bouw werd op 1 juli 2021 doorgevoerd. Voor bouwprojecten was toen alleen een berekening voor de gebruiksfase benodigd.
Per 2 november 2022 is deze vrijstelling weer komen te vervallen en dienen alle projecten naast de gebruiksfase ook weer een berekening voor de bouwfase te hebben.
Geen stikstof meer toevoegen aan een Natura2000 gebied
In denieuwe Europese richtlijnen en regels staat dat er geen uitstoot van stikstof meer toegevoegd mag worden in een Natura2000 gebied. Dit geldt voor alle vormen van stikstof. Er is geen specifieke afstand meer vastgelegd als toetsingswaarde. Uit de berekening blijkt of de stikstofuitstoot in het Natura2000 gebied afneemt of gelijk blijft. Projecten die niet dicht in de buurt van een Natura2000 gebied liggen ondervinden geen hinder van deze regeling omdat de uitstoot van stikstof niet ver genoeg reikt om invloed te hebben op de natuurgebieden.
Wat betekent dit voor de bouwsector en waarom mogen we niet bouwen?
De reden dat er nu veel bouwprojecten stil liggen is dat er tijdens het bouwen van een gebouw of weg veel stikstof wordt uitgestoten in omliggende Natura2000 gebieden. De oorzaak van deze uitstoot is groot materieel, zoals graafmachines, vrachtwagens, kranen, bulldozers en shovels. Deze machines stoten tijdens de bouwperiode een grote hoeveelheid stikstof uit die vrijkomt bij de verbranding van bijvoorbeeld diesel. Omdat er het stikstofniveau niet mag stijgen in het natuurgebied is het bij een kavel waar nog geen gebouw op staat lastig om dit vergund te krijgen. Het is mogelijk om de uitstoot van stikstof tijdens de bouwperiode te beperken door inzet van elektrisch materieel en/of lichtere bouwmethoden. Hierdoor komt er veel minder stikstof vrij omdat er minder verbranding plaatsvindt. Natuurlijk is het nog niet mogelijk om alle materieel te vervangen door elektrische alternatieven, waardoor er vaak nog het nodige aan stikstof wordt uitgestoten en stikstofproblemen ontstaan.
Afname van stikstofuitstoot bij vervangingen bestaande bouw
In de situatie waarbij een bestaand gebouw vervangen wordt door nieuwbouw is er afname van stikstofuitstoot na oplevering van het nieuwe gebouw t.o.v. de bestaande bebouwing. In het bestaande gebouw wordt in veel gevallen nog een cv-ketel toegepast. Door de verbranding van gas wordt er stikstofdioxide uitgestoten. In het nieuwe gebouw mag geen gasinstallatie meer worden geplaatst en wordt verwarmd middels een warmtepomp. Bij een warmtepomp vindt geen verbranding plaats waardoor er ook geen stikstofdioxide wordt geproduceerd. Des te groter de afstand is tot het Natura2000 gebied des te kleiner wordt de kans dat dit impact gaat hebben op het natuurgebied en dat er dus zonder problemen gebouwd kan worden. Des te kleiner de uitstoot is van NOx des te kleiner is de kans dat dit tot het natuurgebied reikt.
Afbeelding uit een berekening waarin in groen het Natura2000 gebied is te zien en in de hexagoon vakjes de uitstoot van stikstof in het natuurgebied.
Advieswerkzaamheden PH-Bouwadvies
PH Bouwadvies kan u helpen met stikstofproblemen. Wij kunnen de berekening maken die nodig is voor de aanvraag van de omgevingsvergunning. Ook kunnen we in een voortraject een voorspelling doen van de slagingskans van het project of signaleren of er een Natura2000 gebied dicht in de buurt van de bouwlocatie ligt. Hierdoor kan vroegtijdig rekening worden gehouden met de uitwerking van het project. Heeft u behoefte aan meer informatie, neem dan contact met ons op: telefoonnummer 073-6231242 of neem contact op via onze website. Dit artikel is geschreven door Paul Bier, stuur hem gerust een email.